Motyle to piękne, zachwycające i inteligentne zwierzęta. Urzekają ogromnym majestatem. Kojarzą się z kruchością i bezradnością. Ich niedługi żywot sprawia, że od wieków fascynują człowieka. Stają się przedmiotem pożądania kolekcjonerów i nierzadko goszczą na różnorakich wystawach. Motyl bywa, też źródłem artystycznych inspiracji, zawdzięcza to swojej złożonej symbolice. Zdarzają się osoby, które całe swoje życie związały z tymi nietypowymi owadami. Sę to między innymi etnolodzy, studiujący budowę, zachowania i cechy motyli. Nie trzeba jednak być specjalistą, by poszerzyć swoją wiedzę i zdobyć kilka ciekawych informacji o tych urokliwych stworzeniach.
Rodzaje motyli
Wśród motyli, w przypadku bardzo ogólnego podziału, możemy wyróżnić dwie grupy: tak zwane: duże motyle oraz motyle małe. Natomiast biorąc pod uwagę tryb życia i porę lotu tych zwierząt, umownie można podzielić motyle większe na dzienne i nocne. Motyle nocne to ćmy. Ta klasyfikacja nie pokrywa się z rzeczywistymi relacjami pokrewieństwa ale jest wygodna w zastosowaniu, przy rozpoznawaniu. Dodatkowo motyle sklasyfikowano współcześnie na cztery podrzędy: Zeugloptera, Aglossata, Heterobathmiina Glossata Fabricius. Ciekawą grupą tych owadów, o której trzeba wspomnieć, są motyle zawisakowate (Sphingidae). Zawdzięczają to gęstoowłosionemu ciału, grubemu odwłokowi, który dodatkowo jest ciężki, a także naprawdę długiej ssawce. Cześć gatunków poprzez swoje zachowanie, nasuwa skojarzenie z kolibrem, ponieważ tak jak one w locie spijają nektar, zwisając nad kwiatami.
Motyle w Polsce
W Polsce do najbardziej pospolitych należą, między innymi motyle z rodziny rusałkowatych (Nymphalidae). Są to barwne i duże osobniki, funkcjonujące za dnia. Do najczęściej spotykanych należy rusałka pawik (Inachis io). Jej gąsienice mają czarny kolor, żerują na chmielu i pokrzywie. Początkiem wiosny, do późnej jesieni, często można zaobserwować rusałkę pokrzywnik (Aglais urticae). Co ciekawe ten gatunek chętnie spija sok ze zranionych drzew. Interesującym zjawiskiem jest piękny niebieski motyl w Polsce, występujący w południowo-wschodniej części kraju. Jest to Modraszek adonis (Polyommatus bellargus).
Sprawdź: Bąk a trzmiel – różnice i podobieństwa
Znaczenie motyli w przyrodzie
Rola motyli w przyrodzie jest bardzo ważna, ponieważ nie tylko skutecznie pobudzają zmysły estetyczne, ale także dorosłe osobniki, pobierając pokarm, zapylają przy tym kwiaty. Ma to kluczowe znaczenie dla utrzymania równowagi środowiska. Niektóre gatunki roślin wyspecjalizowały się w wytwarzaniu kielicha dopasowanego do zapylania tylko przez motyle. Są to np. wiesiołek lepnica, czy kielisznik. Motyle mają duży wpływ na gospodarkę człowieka. Najbardziej znanym, wytwarzanym przez nie produktem jest jedwab, czyli włókno białkowe wytwarzane przez larwy jedwabnika morwowego (Bombyx mori). Jedwab z powodzeniem wykorzystywany jest od setek lat do produkcji materiałów tekstylnych.
Ile żyją motyle?
Nie jedna osoba słysząc o krótkim żywocie tych delikatnych istot zastanawiała się, jak długo żyje motyl? Niestety, niekiedy jest to tylko kilka dni. Istnieje nawet motyl, który żyje jeden dzień. Częstsze są jednak gatunki żyjące około 2-4 tygodnie. Rekordziści tacy jak Latolistek cytrynek (Gonepteryx rhamni) dzięki hibernacji w zimie żyje nawet do 9 miesięcy. Wylęga się w lipcu, następnie w sierpniu wpada w stan hibernacji, by wybudzić się dopiero wiosną.
Trzeba pamiętać, że motyl zanim zmieni się w zachwycające stworzenie, wykluwa się z jaja jako larwa, która nawet osiem miesięcy rośnie, a następnie zamienia się w poczwarkę. Dopiero po paru dniach, a często i miesiącach, przeistacza się w motyla. Proces ten od wieków zachwyca i fascynuje ludzi. Niepozorna gąsienica przeobraża się w latające arcydzieło. Z tego względu należy wyróżnić cztery etapy wpływające na ostateczną długość życia motyli. Są to postać : jaja, gąsienicy, poczwarki oraz postaci dorosłej.
Czy motyle gryzą ludzi?
Motyle w przeciwieństwie do innych grup owadów nie posiadają umiejętności kłucia i gryzienia. Wynika to z tego, iż mają ssący aparat gębowy. Dlatego stwierdzenie niebezpieczne motyle nie jest zgodne z prawdą.
Co jedzą motyle?
Motyle dzienne odżywiają się płynnym pokarmem. Piją nektar kwiatów, a w ciepłe dni sięgają po wodę z wilgotnego podłoża lub z kałuż. Niektóre z motyli wybierają nieco mniej wyrafinowane źródła pokarmu takie jak padlina, krew, mocz, pot, czy odchody pochodzenia zwierzęcego. Jak widać mięsożerne motyle to pojęcie, choć brzmiące abstrakcyjnie, jest w pełni prawdziwe.
Poznaj: Trujące kwiaty ogrodowe
Czy motyl to owad?
Motyle są zaliczane do bardzo zaawansowanych ewolucyjnie owadów. Ich ciało zbudowane z segmentów i chronione przez chitynowy oskórek. Każdy z segmentów połączony jest za pomocą błoniastych stawów, które pozwalają na większą swobodę ruchów. Motyle stanowią drugą grupę pod względem liczebności grupę owadów, tuż po chrząszczach. Na świecie istnieje ok. 150 ty. gatunków motyli, a z tego ok. 3 tys. w Polsce.Poza Antarktydą występują na wszystkich kontynentach.
Ile nóg ma motyl?
Na każdym z trzech segmentów tułowia motyli (przedtułowiu, śródtułowiu i zatułowiu) osadzone są odnóża. Mają charakterystyczny wygląd – smukłe, pokryte włoskami lub łuskami. Motyla noga składa się z następujących części: biodra, krętarza, uda, golenia i stopy zakończonej dwoma pazurkami. Niektóre gatunki mogą odbierać bodźce chemiczne, dzięki receptorom znajdującym się na odnóżach. Część gatunków, na przykład rusałki, zredukowały odnóża przednie i wykorzystują je do czyszczenia czułków. Poszczególne pary odnóży znajdują się między dolnymi, a bocznymi płytkami tułowia. Tułów motyli pełni głównie funkcje motoryczne. U tych owadów najsilniej rozwinął się śródtułów i zatułów, ponieważ to właśnie tam osadzone są skrzydła.
Jaki aparat gębowy ma motyl?
Motyle posiadają aparaty gębowe typu ssącego, ponieważ większość z nich odżywia się nektarem kwiatowym. Motyle niektórych rodzin, zwłaszcza tych najbardziej pierwotnych posiadają jeszcze pozostałości gryzących narządów gębowych. Są to na przykład skrzydliniaki. W skład aparatu gębowego motyli wchodzi ssawka – trąbka, która rozwija się w trakcie pobierania pokarmu, a podczas zwijania ukrywa się pod spodem głowy. Ssawka składa się z dwóch rynienek, które do siebie przylegają.Są to szczęki teraz już przekształcone.
Ile skrzydeł ma motyl?
Motyle choć odpowiedź nie każdemu może wydać się oczywista, posiadają dwie pary błoniastych skrzydeł. Skrzydła składają się z dwuwarstwowej błony, która rozpięta jest na żyłkach pomiędzy nimi. Pokryte są one różnokolorowymi łuskami. Kolory motylich skrzydeł są zachwycające a ich rozmiar dopasowany do gabarytów tułowia. Jeśli gatunek motyla odbywa dalekie loty to jego skrzydła są wtedy węższe, dłuższe i ostro zakończone. Jednak gdy owad zmuszony jest wykonywać liczne uniki, sprawdzają się u niego szerokie i zaokrąglone skrzydła. Im lżejszy motyl, tym ilość uderzeń podczas lotu może być mniejsza. Rekordzistą w tej dziedzinie jest Fruczak gołąbek (Macroglossum stellatarum), wykonuje aż 5 tys. uderzeń na minutę. Gatunki motyli, które uchodzą za najszybsze osiągają prędkości nawet do 55 km na godzinę.
Zobacz też: Czosnek na mszyce
Gdzie śpią motyle?
Nurtujące jest pytanie: gdzie mieszkają motyle oraz gdzie śpią? Motyle mogą spać tak naprawdę wszędzie. Najłatwiej odnaleźć je wśród roślin, których nektar preferują. Na przykład bielinki i modraszki łatwo spotkać na łodygach roślin zielnych, wśród traw, na łąkach kwietnych.
Jak wygląda motyl?
Ciało motyli składa się z trzech części: głowy, tułowia i odwłoka. Kulista głowa oddzielona jest od tułowia, tam znajdują się tylko oczy, para czułków oraz aparat gębowy. Oczy motyla są duże i złożone z mniejszych oczek – ommatidiów. W wyniku czego motyle postrzegają świat jako mozaikę obrazów. Tułów motyli wyposażony jest w 6 odnóży i dwie pary skrzydeł, choć nie wszystkie gatunki fruwają. Ciekawy jest fakt, że nigdy nie uda nam się spotkać takiego samego motyla, gdyż każdy jest unikatowy. Najbardziej ozdobnym elementem są skrzydła motyla – pokryte drobnymi łuskami. Ich powierzchnia jest nierówna, zazwyczaj żeberkowata, bądź bruzdkowana. Ze względu na kształt, motyle mogą posiadać skrzydła szerokołopatkowe, wloskowate lub elipsowate. Głównie u samców mogą występować łuski zapachowe.
Zobacz też: Kategoria obiektu budowlanego – ważny element budowania
Czytelnicy pytają:
Subtelne i delikatne cechy motyla sprawiają, że myśląc o nim od razu do głowy przychodzą takie określenia jak: delikatny, lekki, kruchy, piękny, zjawiskowy, drobny, finezyjny, nieuchwytny.
Motyle jako owady delikatne i kruche, musiały wypracować inne sposoby ochrony przed naturalnymi wrogami. Ponieważ zdecydowanie nie są drapieżne, a zabójcze motyle nie istnieją, zaczęły stosować mimetyzm. Czyli formę ochrony polegająca na udawaniu bardziej agresywnych gatunków zwierząt, w celu odstraszenia wroga. Na przykład Przeziernik osowiec swoim wyglądem przypomina szerszenia, a Rusałka pawik, gdy rozłoży skrzydła ukazuje wzór przypominający kocie oczy. Motyle z rodziny Caligo, również są dobrym przykładem, wzór ich skrzydeł upodabnia je do siedzącej na gałęzi sowy.
Bielinek przechodzi od jaja do postaci dorosłej w około 30 dni. Dorosłe motyle pobierając odpowiedni pokarm i po połączeniu w parę żyją do 3 tygodni.
Motyl posiada bardzo szeroką symbolikę. Kojarzony jest z duszą, natchnieniem, szczęściem, lekkością, przemianą zewnętrzną i wewnętrzną oraz stanem zakochania. Zagłębiając się jeszcze bardziej, można odkryć że niesie za sobą przesłanie wejrzenia w naturę świata, zmartwychwstania, oświecenia i przebudzenia się w poczuciu wolności i siły. Motyl to symbol radosny utożsamiany z wyzwoleniem i rozpoczęciem wszystkiego na nowo. Z języka starogreckiego tłumaczenie „psyche ” oznacza duszę i motyla, gdyż te pojęcia są ze sobą tak ściśle związane. Poza pozytywnym przesłaniem, motyl ze względu na krótkość jego życia może przypominać o przemijaniu.
Podstawowym pokarmem dla motyli będzie zawsze nektar kwitnących kwiatów. Niektóre gatunki, takie jak rusałki, mogą pobierać soki wyciekające ze zranionych drzew, a nawet te pochodzące z resztek organicznych. Motyle można dokarmiać również za pomocą owoców. Jesienią w sadach można zaobserwować piękne motyle korzystające z opadłych śliwek, jabłek, czy gruszek. Najbardziej wymagającym okresem jeśli chodzi o utracone przez motyle zapasy energetyczne jest wiosna. Wtedy do odzyskują siły i szczególnie potrzebują pokarmu.